ରାମାୟଣ ଭଗବାନ ରାମ, ହନୁମାନ, ରାବଣ, ବାଲି ଏବଂ କୁମ୍ଭକାରଣ ପରି ମହାନ ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କ ସହିତ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ | କିନ୍ତୁ ରାମାୟଣର ଜଣେ ଯୋଦ୍ଧା ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲେ | ଥରେ ଅଗସ୍ତ୍ୟ ମୁନି ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ଆସିବା ପରେ ସେ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ରାବଣର ପୁତ୍ର ମେଘନାଦ ଏହି ସଂଗ୍ରାମର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯୋଦ୍ଧା ଅର୍ଥାତ୍ ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଭୂତ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଅଗସ୍ତ୍ୟ ମୁନି କାହିଁକି ଏହା କହିଛନ୍ତି ଏବଂ କାହା ହାତରେ ମେଘନାଥଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି |
କୁହାଯାଏ ଯେ ଯେତେବେଳେ ପୁଅ ରାବଣଙ୍କ ଘରେ ଜନ୍ମ ହେଲା, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ କାନ୍ଦିବାର ଶବ୍ଦ ବଜ୍ରପାତ ପରି ଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ରାବଣ ତାଙ୍କ ପୁଅର ନାମ ମେଘନାଦ ରଖିଲେ, ଯାହାର ଅର୍ଥ ମେଘରେ ବଜ୍ରପାତ |
ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗୁରୁ ମେଘନାଥ ଭିତରେ ଲୁଚି ରହିଥିବା ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧର କୌଶଳ ଶିଖାଇଥିଲେ। ସେ ମଧ୍ୟ ମେଘନାଦଙ୍କୁ ଦେବ ଅସ୍ତ୍ର ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ତାଙ୍କୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିଥିଲା | ମେଘନାଦ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ହିରୋ ଥିଲେ, ଯାହାର ପାଶପୁତ୍ର ଏବଂ ବଇଷ୍ଣବଙ୍କ ସମେତ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ତ୍ର ଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ସେ କେବଳ ରାମଙ୍କ ସମଗ୍ର ସନ୍ୟ ଉପରେ ଭାରୀ ଥିଲେ ।
ଦାନବ ଏବଂ ଦେବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧରେ ରାବଣଙ୍କ ପୁଅ ମେଘନାଦ ଏକାକୀ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ। ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ପରେ ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ବ୍ରହ୍ମା ଏହା ଜାଣିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଇନ୍ଦ୍ର ଛାଡିବାକୁ ମେଘନାଥଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ।
ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ମେଘନାଦ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଅମର ହେବାର ଆଶୀର୍ବାଦ ମାଗିଥିଲେ। ବ୍ରହ୍ମା ଏହାକୁ ମନା କରିଦେଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ କଦାପି ପରାଜିତ ହେବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ବ୍ରହ୍ମା ମେଘନାଥଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧରେ କେହି ତୁମକୁ ପରାସ୍ତ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେବେ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପାର୍ଟାୟଙ୍ଗି ଦେବୀ ପାଇଁ ଏକ ଯଜ୍ଞ କରିବାକୁ ପଡିବ। ବ୍ରହ୍ମା ହିଁ ମେଘନାଦଙ୍କୁ ଇନ୍ଦ୍ରଜିତ୍ ନାମରେ ନାମିତ କରିଥିଲେ।
କୁମ୍ବକରନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯିବା ପରେ ମେଘନାଥ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଦ ଦେବା ମାତ୍ରେ ଏକ କ୍ରୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହିତ ସେ ରାମାର ପୁରା ସନ୍ୟବାହିନୀକୁ ହଲାଇଲା | ଭଗବାନ ରାମଙ୍କ ଠାରୁ ହନୁମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମେଘନାଥକୁ ଅଟକାଇବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧରେ ମେଘନାଥଙ୍କ ସମାପ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଅସମ୍ଭବ ମନେ ହେଉଥିଲା।
ରାବଣର ଭାଇ ବିଷ୍ଣୁ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ଯେତେବେଳେ ମେଘନାଦ ଯଜ୍ଞ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ଅସ୍ତ୍ର ନଥାଏ। ମେଘନାଥଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଏହା ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ସୁଯୋଗ ହେବ | ତେବେ ଏହି କୌଶଳ ମଧ୍ୟ କାମ କରିନଥିଲା ଏବଂ ମେଘନାଦ ପଳାଇ ଯାଇଥିଲେ। ପରେ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।
ଅଗସ୍ତ୍ୟ ମୁନି ରାମଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ରାବଣ ଅପେକ୍ଷା ଇନ୍ଦ୍ରଜିତ୍ ଜଣେ ବଡ ଯୋଦ୍ଧା ଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ସେ ତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିପାରନ୍ତି। ଏହା ଶୁଣି ରାମ ବହୁତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ। ତା’ପରେ ଅଗସ୍ତ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ ବୁମ ଦେବା ସମୟରେ ବ୍ରହ୍ମା ମେଘନାଥଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ହତ୍ୟା କେବଳ ଜଣେ ଯୋଦ୍ଧା ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇପାରିବ ଯିଏ 14 ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୋଇ ନଥିଲେ ।
ଭଗବାନ ରାମଙ୍କୁ ପଚାରିବାରୁ ଲକ୍ଷ୍ମଣ କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ନିର୍ବାସନ ସମୟରେ 14 ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୋଇ ନଥିଲେ। ସେ ରାତିସାରା ଧନୁ ଉପରେ ଜଗି ରହିଥିଲେ। ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନିଦକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ମୁଖରୁ ବାହାରୁଥିବା ସ୍ୱର ବୋଧହୁଏ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ପାଇଁ ଥିଲା, ଯାହାର ହାତ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ମେଘନାଦର ଶେଷ ଲେଖିଥିଲା ।